BIJZONDER VOORWERP CENTRAAL IN NATUURHISTORISCH EN VOLKENKUNDIG MUSEUM





Elke maand stelt het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum te Oudenbosch een bijzonder object in de schijnwerpers. Deze maand: een woestijnroos.


 


Een woestijn- of zandroos is een gesteente dat er uitziet als een roos uit zand met vele blaadjes die rond een centraal punt groeien, vandaar de naam zandroos. De woestijnrozen ontstaan in de vlakke gedeelten van de woestijn, dus niet in of onder zandduinen. Woestijnrozen kunnen in enkele honderden jaren ontstaan.


 


Een woestijn - of zandroos ontstaat wanneer ondergronds water naar boven komt (door capillaire werking) en begint te verdampen. (Capillaire werking is een verschijnsel uit de natuurkunde waarbij, bijvoorbeeld, water in een zeer fijn buisje hoger stijgt dan het omringende vloeistofniveau. Zulke fijne buisjes worden ook wel haarbuisjes of capillairen genoemd. Hoe fijner de buisjes, hoe hoger het water kan stijgen.)


Als het grondwater de juiste mineralen (gips en/of bariet) bevat, blijven die achter als het water verdampt en vormen ze met de zandkorrels prachtige sculpturen door de warmte van de woestijn. Zo’n zandroos is geen zuiver mineraal en ook geen gesteente.


 


Sommige woestijnrozen hebben zulke scherpe randen, dat ze de banden van een 4x4 die in de woestijn rijdt, kunnen doorboren. Er zijn woestijnrozen die er uitzien als één enkele roos, andere vormen een cluster van roosjes.


Woestijnrozen kunnen erg groot worden en enkele honderden kilo’s wegen. Het museumexemplaar is ongeveer drie kilo.


Wanneer je de woestijnroos met een vergrootglas bekijkt, zie je de zandkorreltjes zitten.


Woestijnrozen die in de mineralenhandel verkrijgbaar zijn komen over het algemeen uit de Sahara in Tunesië of Algerije, of uit Mexico of Peru.


 


Overigens is er ook een plant met de naam woestijnroos (Adenium obesum). Deze plant, die voorkomt in droge gebieden in Oost-Afrika, heeft meerdere vlezige, houtachtige stammen die tot één tot soms wel drie meter hoog worden. Al het water dat hij nodig heeft slaat hij op in zijn dikke stam.


Het melksap wordt als pijlgif gebruikt.