Tuin- en landschapsarchitecte Janka Borgo won afgelopen zaterdag de Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis 2022.
Met de prijswinnende scriptie slaagde ze eerder voor de master Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze deed er onderzoek voor naar de uitgifte en verkoop van de “gemeynt” rondom haar woonplaats Erp tussen 1300 en 1832. Juryvoorzitter professor Arnoud-Jan Bijsterveld reikte de prijs uit in het Paleis-Raadhuis in Tilburg.
De hertog van Brabant gaf de inwoners van Erp in 1300 het recht om de woeste gronden rondom hun dorp te gebruiken. Het dorpsbestuur voerde het beheer over deze “gemeynt”. Zulke gemene gronden waren vroeger heel belangrijk voor een boerendorp als Erp. Het vee graasde er en mensen haalden er bijvoorbeeld brandhout en bouwmateriaal vandaan. Soms werden stukken grond verkocht en in gebruik genomen voor akkerbouw. Borgo volgt die verkopen in haar scriptie en brengt zo in kaart hoe het dorp Erp en het landschap eromheen zich door de eeuwen heen ontwikkelden. Het levert een intrigerend verhaal op over duurzaam, gezamenlijk gebruik van de open ruimte, gemeenschapszin en conflicten met naburige dorpen. De jury noemt Borgos afstudeerwerk ‘een briljante scriptie’ over hoe mensen omgaan met het omringende landschap. Daarbij benadrukt de jury hoe de thematiek van de scriptie aansluit bij actuele thema’s als commons, landgebruik, herwaardering van het landschap en de landschapsgeschiedenis.
Naast Borgo dongen ook Markus Breugelmans en Thomas Dekkers mee naar de prestigieuze prijs. De jury sprak lovende woorden over alle drie de genomineerde scripties. ‘Het was een kwestie van 1 millimeter’, aldus de juryvoorzitter.
Breugelmans studeerde geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij deed onderzoek naar de opstand van 1477 in Antwerpen en Tienen. Terwijl het hertogdom Brabant zich in onzekere en chaotische tijden bevond, kwamen burgers in verzet tegen corruptie en machtsmisbruik van hun stadsbestuurders. Breugelmans vertelt hun verhaal. Hij maakt duidelijk dat het om gecontroleerde, goed georganiseerde acties ging. Ook beschrijft hij hoe de opstandelingen hun optreden rechtvaardigden met een beroep op het “algemeen goed”.
Dekkers studeerde Kunstwetenschappen en archeologie aan de Vrije Universiteit Brussel. Op zoek naar een afstudeeronderwerp ontdekte hij per toeval met een drone een grote cirkel in de Kasteelbeemd, een weiland aan de kleine Aa bij Essen. Het leidde tot een onderzoek waarin analyses van de bodem en studie van historische bronnen samen uitwezen dat er ooit een motteburcht – een omheinde, houten versterking – stond. Dekkers bewees zo dat er in de middeleeuwen bij Essen echt een ‘kasteel’ heeft gestaan om de macht van de adellijke eigenaar te tonen.
De tweejaarlijkse Scriptieprijs Brabantse Geschiedenis is een initiatief van Erfgoed Brabant, de Historische Vereniging Brabant en Zuidelijk Historisch Contact. Alle studenten die in de voorafgaande twee jaren een masterthesis hebben afgerond over Brabantse geschiedenis, kunnen deelnemen. Alle historische disciplines komen in aanmerking; net als het hele gebied van de huidige provincie Noord-Brabant en alle gebieden daarbuiten die ooit behoorden tot het hertogdom Brabant.