Elke maand stelt het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum te Oudenbosch een bijzonder object in de schijnwerpers. Deze maand: chinese schilderstukken op rijstpapier.

Zestien schilderstukjes op dun en o zo kwetsbaar rijstpapier brachten de Broeders van Saint Louis meer dan honderd jaar geleden mee naar Nederland. Wondermooie afbeeldingen van een China zoals het in de 19^e eeuw kon worden gezien. De kleuren van de afbeeldingen zijn nog net zo fris als toen ze werden geschilderd. Het lijkt welhaast of ze licht geven.

Het schilderen op rijstpapier is al heel oud in landen als China en Japan.

Ook al is papier op zich een Chinese uitvinding, hetgeen men meestal aanduidt met de term 'rijstpapier' heeft weinig met papier te maken. Het heeft zelfs niets met rijst te maken!

Sprekend over rijstpapier kunnen drie verschillende materialen worden bedoeld: echt rijstpapier (pith paper); papier dat van rijststro is gemaakt; en eetbaar rijstpapier dat gemaakt is met rijstmeel, tapioca-meel, zout, en water.

Heeft men het over echt rijstpapier, dan worden eigenlijk transparante, flinterdunne velletjes afgeschilde boommerg van de Terapanax Papyriferum-plant bedoeld. Deze struik groeit in zuidelijk China en Taiwan. Het is dus net als papier een plantaardig materiaal (cellulose). Rijstpapier is meer verwant met afgeschild fineerhout dan met papier.

oude souvenirs

In het begin van de 19^e eeuw begon men schilderijtjes op rijstpapier te maken die men vooral als souvenirs aan toeristen verkocht. Meestal werden op de kleine gouaches voornamelijk de chinese tradities afgebeeld, maar ook bloemen, insecten en vogels.

De ambachtslui die ze schilderden, maakten handig gebruik van de eigenschappen van dit transparante, wit fluweelachtig materiaal. Eén daarvan is de eigenschap dat het wat bol komt te staan op die plaats waar het beschilderd wordt, wat een prachtig 3D-effect veroorzaakt. Bepaalde delen van de figuur (vooral gezicht ledematen) werden op de achterkant nog eens overgetrokken met pigmenten, gemengd met loodwit of kleurstoffen gemaakt van insecten; dit zorgde voor extra diepte in de schilderijtjes.

Dit sublieme 3D-effect, samen met de intense kleuren die erop werden gebruikt, maakten de schilderijtjes in het Westen erg geliefd.

Vanwege de porseleinachtige uitstraling van de drager worden de schilderijtjes ook wel onder de naam 'porseleinkunst' in de handel gebracht (niet te verwarren met de porseleinkaarten die we kennen uit de 19^e eeuw en die bij ons vooral door bedrijven en instellingen gebruikt werden als visitekaartje, menukaarten, e.d.).

Dit object staat de hele maand februari centraal. Kom kijken in het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum en ontdek nog véél meer.