“Allahoe Akbar”; dat schreeuwden de mannen die in Parijs hun slag sloegen.

Overtuigd van hun gelijk vonden ze het nodig om de ongelovigen midden in hun hart te treffen. “Laudate Dominum”; was de kreet waarmee de kruisvaarders Jeruzalem bestormden en zo de rust, welvaart en saamhorigheid van verschillend denkende en gelovende mensen in één keer verkrachtten. Keer op keer worden aantekeningen uit het verleden misbruikt als excuus om een eigen agenda te volgen, om verschrikkelijke misdaden tegen de mensheid te plegen en om het volstrekt ontbreken van menselijkheid bij de daders goed te praten. Ze doen het immers in opdracht van…..

Toen een eeuwigheid geleden de mensheid haar verhalen ging vastleggen middels tekeningen op de wanden in grotten had men nog geen flauw idee hoe belangrijk de overlevering van verhalen zou blijken. Tekeningen verwerden tot tekens en het duurde niet lang voordat het schrift was uitgevonden. Eindelijk hoefde de verteller niet meer persoonlijk aanwezig te zijn om het verhaal tot leven te brengen maar kon iedereen die het lezen machtig was de boodschap of gebeurtenis ervaren.

Tegenwoordig is communicatie via het geschreven woord niet meer weg te denken uit onze samenleving. Het digitale tijdperk heeft er alleen nog maar voor gezorgd dat we met z’n allen nog meer en sneller informatie delen.

Al sinds de oertijd diende een verhaal twee doelen. Als eerste werden wijze overlevingslessen overgedragen aan de nieuwe generatie, maar als tweede betekende het een soort entertainment om lange donkere avonden te overbruggen dan wel om dromen door te geven. Eigenlijk is er sindsdien niet zo veel veranderd. We delen informatie uit naam van wetenschap, zakelijk verkeer, om elkaar op de hoogte te brengen of afspraken te maken en wat dan ook nog meer; puur informatief dus. Aan de andere kant biedt het ons een mogelijkheid om aan de waan van de dag te ontsnappen en ons te laven aan de dromen en fantasieën van de schrijver en te genieten van de schoonheid die proza en poëzie ons bieden.

Alles bij elkaar betekent het geschreven woord een zegen voor de mensheid. Echter, daar waar persoonlijke levensovertuiging en zienswijzen van de auteur dermate overwegend worden kan datzelfde geschreven woord een bedreiging voor de menselijkheid vormen.

Zoiets ligt zeker verscholen in de zogenaamde Heilige Schriften als Koran, Bijbel, Pali-Canon, de Veda’s, Tenach en nog veel meer. Al deze geschriften liggen in essentie ver terug in de tijd en zijn een optekening van geschiedkundige feiten, persoonlijk gekleurde verhalen en voorschriften voor mensen om zich tijdens hun levensreis door goed en kwaad te worstelen.

Hoe verder verwijderd in tijd we komen te staan van het leven van de auteur, hoe moeilijker het wordt om het geschrevene in de juiste context te plaatsen en aldus te kunnen interpreteren naar de hedendaagse tijd. Veel uitdrukkingen hebben in de loop der eeuwen een totaal andere betekenis gekregen. Dat houdt expliciet in dat niet iedere lezer in staat is om de boodschap uit het schrift op een juiste wijze te kunnen bevatten. Vooringenomen stellingen kunnen aldus altijd hun gelijk krijgen vanuit het schrift als je het maar zo interpreteert en uitdraagt aan je gelovigen.

Het begrip ‘Hebt Uw naasten lief’ kan zo maar op een dusdanige manier opgepakt worden dat iedereen die niet hetzelfde denkt als ik niet mijn naaste is. Sterker nog, iedereen die niet mijn naaste is zal mijn vijand zijn waarbij ik het recht heb om hem te doden. In een moderne maatschappij waarbij respect voor de andere mens en liefde centraal zouden moeten staan is een dergelijke interpretatie volstrekte lariekoek. Helaas blijkt de realiteit vaak anders.

Religie, ofwel geloof, kent één groot nadeel: niets hoeft eigenlijk bewezen te worden, want het feit dat je er in gelooft is afdoende. Elke wetenschappelijke bewering dient onderbouwd te worden met een solide thesis en aantoonbaar bewijs. Dat bewijs moet vervolgens ook nog eens reproduceerbaar zijn. Alleen dan wordt een nieuw gegeven aanvaard als voldongen feit. Bij een religie zijn er zogenaamde deskundigen die de grote massa de juiste uitleg geven. Deze religieuze leiders als priesters, imams, rabbijns en anderen hebben deze status van expert bereikt omdat ze veelvuldig hun Heilige Schrift gelezen en bestudeerd hebben. In het meest gunstige geval is er vaak overlegd over welke interpretatie de juiste zou kunnen zijn. Helaas is dit niet altijd het geval want elk geloof kent zijn eigen stromingen. Deze stromingen zijn niets anders dan groepen die hun Heilige Schrift op een andere wijze uitleggen en aldus tot een eigen ‘versie’ komen. Het grootste gevaar hierbij is dat ze zich ten opzichte van elkaar steeds polariserender opstellen en steeds vaker de onderlinge confrontatie aangaan. Katholieken en protestanten, Sjiieten en Soennieten, ze hebben in de loop der geschiedenis een spoor van geweld achtergelaten in de strijd om hun gelijk. Kun je nagaan wat er allemaal al gebeurd is in naam van het ene geloof ten opzichte van het andere geloof?

Eigenlijk is het vreemd want als je elk Heilig Schrift leest, zonder direct gelovig te worden, valt de boodschap over naastenliefde, respect en een harmonieuze samenleving het meest op. Het is ook goed om te zien dat veel geestelijke leiders dan ook die boodschap uit hun heilige schrift als leidraad zien bij het bereiken van een harmonieuze wereld. Helaas moeten we daarentegen ook vaak constateren dat zogenaamde, vaak zelfbenoemde, leiders hun Heilige Schrift misbruiken bij het bereiken van minder eerzame doelstellingen zoals macht. Daarbij wordt elke kritische noot op hun interpretatie als een directe aanval gezien. Maar dan kan ik je één ding vertellen; je bent absoluut niet langer hun ‘naaste’.

Dit alles beschouwende hebben we al drie grote vraagtekens bij ‘Het Heilige Schrift’: Het brongeschrift is al honderden, zo niet duizenden jaren oud en aldus heel moeilijk vertaalbaar naar de hedendaagse samenleving, het brongeschrift is gebaseerd op het geloven wat toen opgetekend is en daarom niet keihard te bewijzen, het brongeschrift wordt op verschillende wijze geïnterpreteerd waarbij ieder zijn eigen interpretatie als de absolute waarheid ziet en elke vraag daaromtrent als een directe aanval ziet.

Geloof heeft altijd al aan de basis gelegen van menig conflict. Gecombineerd met de machthebbers van de economische krachten wordt er zo een wereldwijd spel gespeeld waarbij het hele globale machtsstelsel wordt verdeeld. Elk gevecht behoeft zijn wapens en dus zijn er partijen die daar dik aan verdienen. Zo ontstaan er op dit schaakveld oorlogen die Het Heilige Schrift als excuus hebben, dankzij Het Heilige Schrift economisch gewin en macht verkrijgen en het geloof van hun gelovigen misbruiken.

De priester om de hoek, de voorganger in het gebed in de moskee; het zijn mensen die onder ons wonen en leven en daarbij ook op zoek zijn naar de basiswaarden van een waardig leven. We willen allemaal een dak boven ons hoofd, voedsel op het bord, gezondheid en de wetenschap dat onze kinderen een gelukkige toekomst tegemoet kunnen zien. Waarden als goed en slecht staan daarbij centraal.

Het lijkt er echter op dat hoe meer volgelingen iemands hulp en richtlijnen volgen, des te meer lust naar nog meer macht in diens hart begint te sluipen. Vergelijk het met een nieuw kamer lid die met steun van zijn / haar achterban in de kamer geraakt. Zodra de maagdelijkheid van het kamer lidmaatschap begint te verlopen wordt de essentie van het bestaan van de achterban vergeten.

In Palestina sterven dagelijks mensen omdat joodse Haviken hen het recht op een menselijk leven ontzeggen en radicale moslims de staat Israël totaal willen vernietigen. Beiroet en Ar-Raqqa worden in stilte aangerand omdat gelovigen ongelovige zijn in de ogen van andere gelovigen. In Parijs bloeden mensen dood omdat de aanvaller in het Oosten wordt aangevallen. Hebben vrouwen nu wel of geen rechten? Moeten kinderen wel of niet naar school? En is mijn God nu de enige Ware? Het zijn allemaal non-discussies als we bij elk meningsverschil de kogel en het zwaard laten beslissen.

Zo kom ik terug op Het Heilige Schrift. Persoonlijk zie ik het meer als een onderhoudend boek dat mij een venster biedt op een ver verleden, me meesleurt in een reeks fantastische vertellingen en me soms wat handige tips en aanwijzingen biedt over hoe ik mijn leven kan inrichten. De ultieme waarheid is datgene wat we als samenleving afspreken om naast elkaar een gelukkig en evenwichtig leven te leiden. Als onze basisbehoeften ingevuld zijn en we bovendien nog de kans krijgen om onze eigen passies, creativiteit en andere capaciteiten positief in te vullen zou de wereld er een stuk mooier uitzien.

Er zijn nog voldoende plekken in de wereld waar we elkaar kunnen helpen om die harmonie op te bouwen, er zijn nog genoeg vluchtelingen te helpen.

Daarbij wachten ons nog zoveel uitdagingen dat we de eerste tijd vooruit kunnen.

In zo’n wereld zou ik graag vertoeven en dan roep ik: “Prijs mijn buurman, mijn moeder, jouw nicht,” enzovoorts als ze respect voor me hebben, mij in mijn eigen waarde laten en niet direct oor- en veroordelen, als ze de begrippen liefde en naastenliefde in hun dagelijks bestaan bezigen en als we elkaar helpen in plaats van tegenwerken.

Pas als ik een schrift zie dat deze waarden bevat en vol positieve boodschappen staat, pas dan zie ik zo’n boek graag in ieders boekenkast. Tot dat moment wijs ik elke verwijzing naar welk Heilig Schrift dan ook van de hand.