Voor de 21e keer wordt er een reeks van vier Hofzaallezingen georganiseerd over de cultuurhistorie van Bergen op Zoom en de regio.

De lezingen gaan voornamelijk over de 16e eeuw, met soms nog een uitstapje naar de late middeleeuwen. De lezingen vinden plaats in de Hofzaal van het Markiezenhof. De organisatie is in handen van de Geschiedkundige Kring, het Cultuurbedrijf (afdeling Markiezenhof), Heemkundekring Halchterth en het West-Brabants Archief.

3 maart: Marion Boers

De Bourgondische hofcultuur in Bergen op Zoom

Honderd jaar geleden verscheen Johan Huizinga’s Herfsttij der Middeleeuwen. De auteur roept in zijn bloemrijke taal een beeld op van de pracht en praal aan het Bourgondische hof en de vijftiende eeuw. De eeuw die daarop volgde werd gekenmerkt door talloze verschuivingen die iedereen in de maatschappij raakte. Als reactie daarop bleef de adel in de Nederlanden onverschrokken vasthouden aan de Bourgondische hofcultuur die zo fraai door Huizinga werd beschreven. Sporen daarvan zijn te vinden in talloze primaire bronnen, zoals boedelinventarissen en objecten, maar ook afbeeldingen die bewaard bleven. Aan de hand daarvan zal Marion Boers een inkijkje geven in de hofcultuur zoals die te vinden was in Bergen op Zoom.

10 maart: Merlijn Hurx

Keldermans te paard: reizende architecten in de late middeleeuwen

De familie Keldermans was meerdere generaties actief als steenhandelaar en bouwmeester in zo’n beetje het hele westelijke deel van de Lage Landen: van Brussel en Brugge in het zuiden tot Alkmaar in het noorden. In opdracht van het hof, de adel, de kerk en de steden hadden ze een enorm gevarieerde orderportefeuille. Met name Anthonis I, Anthonis II en Rombout II Keldermans, die ook verantwoordelijk voor het Markiezenhof waren, combineerden een flink aantal opdrachten gelijktijdig. In deze lezing zal Merlijn Hurx ingaan op de organisatie van hun praktijk: hoe wisten zij zoveel bouwwerken succesvol te leiden?

17 maart: Joey Spijkers

“Doe wat nodig is voor het behoud van de inkomst.” De confiscatie van Bergen op Zoom, 1567-1576

Toen markies Jan IV in 1567 op zijn sterfbed lag, stuurde koning Filips II troepen naar Bergen op Zoom om het Markiezaat in beslag te nemen. Confiscaties behoorden al eeuwen tot het politieke arsenaal van een vorst. Opstandige edelen konden ermee worden gedwongen om zich te verzoenen, loyale volgers konden worden beloond met de goederen van hun concurrenten. De IJzeren hertog Alva was echter niet van plan om geconfisqueerde bezittingen, waaronder Bergen op Zoom, weer uit handen te geven en stelde ze onder het bewind van superintendenten. Het Markiezaat kwam te ressorteren onder zijn Raad van Beroerten en de financiën werden bestierd vanuit de geheime Kas van Confiscaties, organen die alleen aan Alva verantwoording af hoefden te leggen. Hoe gingen de lokale ambtenaren om met de opdracht om van een inefficiënt leengoed een Spaanse melkkoe te maken? En wat waren de plannen van Alva en zijn opvolgers toen de landgoederen minder winstgevend bleken dan verwacht en erfgenamen op de loer lagen?

24 maart: Carine Sarvaas-Wytema

Kwade tijden en vluchtelingen (in de 16e eeuw)

Na de val van Den Briel is het moment gekomen waarop Anthonie du Marchie en zijn gezin zich naar Bergen op Zoom begeven. De stad Mechelen heeft naar voorbeeld van Den Briel de poorten geopend voor de protestanten en wordt in het najaar van 1572 door Alva's zoon grondig verwoest. Vluchteling Anthonie du Marchie en zijn vrouw, die er zelf humanistisch-calvinistische gedachten op na houden, zijn op tijd vertrokken. Als notaris heeft Anthonie veel te doen om de nalatenschap van de kinderloze markies Jan IV en zijn weduwe zoveel mogelijk uit de handen van Alva en het Spaanse bewind te redden. 

Kaartverkoop

De deelnamekosten bedragen € 27,50 voor vier lezingen (inclusief koffie/thee). In de voorverkoop zijn alleen kaarten voor de gehele reeks te verkrijgen. Deze zijn te koop aan de balie van het Markiezenhof, Steenbergsestraat 6, vanaf vrijdag 10 januari (dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur) en de andere organisaties. 

Wanneer er nog kaarten voorradig zijn, is het vanaf woensdag 26 februari mogelijk om kaarten per lezing te kopen. Deze kaarten kosten € 10,00 per stuk (op = op). Vooraf reserveren is niet mogelijk. Wees er snel bij, de vorige editie van de Hofzaallezingen was binnen 6,5 uur uitverkocht.

De lezingen vinden plaats in Museum Het Markiezenhof, Steenbergsestraat 8 te Bergen op Zoom en duren van 20.00-22.00 uur. De zaal is open vanaf 19.30 uur.