Elke maand stelt het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum te Oudenbosch een bijzonder object in de schijnwerpers. Deze maand: een glasspons.

Een diertje van zuiver glas? Jawel, het is de glasspons. De glasspons of venusmandje (Euplectella aspergillum) leeft op grote diepte op de zeebodem tot wel 5000 meter. Het is een dier zonder organen en brein. Het dier bouwt een gedetailleerd skelet van glas gevormd uit kiezel van de zeebodem. Het is niet alleen zuiver glas, maar heeft totaal andere eigenschappen dan dat wij gewend zijn. Wij maken glas door het te verhitten tot 1000°C. Dit dier maakt glas bij een lage temperatuur op de zeebodem.

De constructie bestaat uit een gaaswerk van horizontale en verticale lijnen. Deze draden maken kruisvormen die onder een lichte hoek met elkaar verbonden zijn, zodat er een lichte draaiing in de gehele constructie ontstaat. Het geheel vormt een cilinder die loodrecht op de zeebodem staat.De ruitvormen die ontstaan in het bouwwerk van de glasspons zijn om en om versterkt met een diagonaal. Je zou zeggen hoe meer diagonalen,  hoe steviger het geheel. De oostenrijkse fysicus dr. Peter Fratzl ontdekte echter dat wanneer je er meer zou toevoegen, de constructie niet steviger werd. Ieder toevoeging is in een soortgelijke constructie dus een verspilling van materiaal.

gastvrij

Het venusmandje dankt zijn amoureuze naam aan zijn gastvrijheid. Het bevat vaak een garnalenpaar Als jonge larven komen de garnalen in de tralievormige spons terecht, en blijven daar terwijl ze meesnoepen van het voedsel dat via het zeewater binnenstroomt. Eenmaal volwassen kunnen ze nooit meer ontsnappen uit de spons.

De spons staat in Japan symbool voor een huis waarin eeuwige liefde kan groeien. Vandaar dat het fraaie skelet, met twee uitgedroogde garnalen erin, vaak wordt gegeven als huwelijksgeschenk in Japan. Een mooie symboliek, al staat een uitgedroogd paartje eigenlijk niet zo sympathiek.

Glassponzen kunnen wel een meter lang worden.

glasvezelkabel

Wat wij van de glasspons hebben geleerd is het maken van de Biocilica lichtgeleider in glasvezel. Wetenschappers ontdekten kleine optische lenzen aan de voet van de spons, bedoeld om licht op te nemen. Op de zeebodem is echter geen zonlicht. De glasspons krijgt licht van bioluminescente organismen. Dat zijn bacteriën die licht produceren. Dit licht komt via deze lenzen in de glazen draden en resulteert in een verlicht bouwwerk in de diepte van de oceaan. Het ontwerp van deze Biocilica wordt vandaag de dag gebruikt in de vezel-optische telecommunicatie als bekleding van de kern van glasvezel.

Dit object staat de hele maand december centraal. Kom kijken in het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum en ontdek nog véél meer.