Behoud van erfgoed In Brabant staan 131 molens. Min of meer. Want vergeleken met andere provincies zijn er hier veel slecht aan toe. Voor het behoud van ons culturele erfgoed zetten molenverenigingen en -stichtingen zich in met hart en ziel. Want molens symboliseren onze culturele identiteit. En daar mogen we best trots op zijn.

Goed voor recreatie en huizenprijzen

De Molenstichting Noord-Brabant maakt zich sterk voor de 131 molens in het Brabantse land. Tot 2015 heeft de provincie Noord-Brabant een restauratiesubsidie van € 3,4 miljoen beschikbaar gesteld. Om ervoor te zorgen dat deze subsidie goed en volledig wordt besteed, heeft de molenstichting een molenconsulent aangesteld. Marloes van de Hei is een van de weinige molenconsulenten in Nederland: “De cultuurhistorische waarde van onze molens staat buiten kijf. Molens zijn ook heel duurzaam: veel exemplaren zijn gewoon in bedrijf. Bovendien blijkt uit onderzoek dat monumenten als molens van economische waarde zijn voor de directe omgeving: er wordt volop gerecreëerd en de huizenprijzen zijn er hoger.” Zet de subsidie voldoende zoden aan de dijk? “Met het beschikbare geld kunnen we heel wat molens aanpakken. Ik roep alle molenstichtingen en -verenigingen op om samen met ons de handen uit de mouwen te steken.”

Speel het wiekstandenspel

Noodweer op komst? De stand van de molenwieken werd gebruikt om deze en allerlei andere informatie over te brengen. Bij blije, of juist droevige gebeurtenissen vertelde een molen aan omwonenden hoe de vlag erbij hing. Het gebruik van wiekenstanden is landelijk, maar de betekenis kan per regio verschillen. Op www.brabant.nl/magazine kunt u uw kennis testen door het wiekstandenspel te spelen. Doen!

Mag ik voorstellen: een aantal Brabantse molens

De Uitwijkse molen aan de Uppelse Steeg bij Sleeuwijk. En deze wipmolen uit 1700 is een bijzonder exemplaar, want in tegenstelling tot de meeste andere molens wordt hij niet gebruikt om graan te malen. Dit een poldermolen: de wind drijft een ijzeren scheprad aan dat het water uit de polder wegmaalt. De molen heeft een bewogen geschiedenis, en dat was te zien. Daarom werd hij tussen 2009 en 2011 gerestaureerd met provinciale subsidie.

De Dungense molen in Maaskantje (Sint-Michielsgestel). De Pelikaan, zoals de molen eigenlijk heet, is een ronde stenen molen uit 1864 en momenteel in particulier bezit. Op 9 juni werd hij officieel heropend, na een forse opknapbeurt waarbij de wieken er bijna twee jaar zijn af geweest. Met behulp van provinciale subsidie kon het werk worden voltooid.

De Opwettense watermolen in Nuenen. De molen is uitgerust met het grootste waterrad van Nederland. Net zo bijzonder is de soort: een dubbele onderslagmolen. Onderslag wil zeggen dat het water aan de onderzijde het rad aandrijf. De molen is dubbel omdat er aan beide kanten van de Kleine Dommel een gebouw staat. Het zijn dus eigenlijk twee molens: een koren- en zaagmolen én een oliemolen! Ze werden in 2009 en 2010 gerestaureerd.

De ronde stenen beltmolen in Mill. De Korenbloem, zoals de molen officieel heet, werd gebouwd in 1858. En hij is bewoond, want aan de achterzijde is een woning aangebouwd. Jaren geleden is de molen deels opgeknapt, maar niet helemaal. Daarom is de huidige eigenaar momenteel druk in de weer met het maken van een restauratieplan.

De ronde stenen beltmolen in Budel. Zeldenrust, zoals de molen officieel heet, werd gebouwd in 1869. De belt is in het verleden vervangen door een pakhuis waarin een veevoederhandel gevestigd is. De molen wordt soms nog gebruikt om granen hiervoor te malen. Zeldenrust kan een opknapbeurt goed gebruiken. De huidige eigenaar is daarom momenteel druk in de weer met het maken van een restauratieplan.

De ronde stenen Jacobusmolen in Vessem. Deze beltkorenmolen dateert van 1893. En dat is te zien. De vereniging “Vrienden van de Vessemse Molen” heeft als doel verder verval van de molen te voorkomen en samen met de vrijwillige molenaar de molen operationeel te houden. Daarvoor is geld nodig. En u kunt daarbij helpen, want de Jacobusmolen is als enige Brabantse molen genomineerd voor de bankgiro Loterij Molenprijs 2013! Geef de Jacobusmolen uw stem op www.molenprijs.nl.

De Kilsdonkse molen, gelegen aan de rivier de Aa in Heeswijk-Dinther. Het is een zogenaamde watervluchtmolen: een combinatie van een ronde stenen stellingmolen én een watermolen. Molens die zowel door wind als water aangedreven kunnen worden zijn altijd zeldzaam geweest. Tussen 2003 en 2009 is de molen dankzij vele subsidies, fondsen en sponsoren gerestaureerd en gereconstrueerd. Stichting De Kilsdonkse Molen is eigenaar van dit prachtige industrieel erfgoed

De houten stellingmolen De Oostenwind in Asten. Hij is minstens 500 jaar oud. Twee keer werd hij grotendeels verwoest: hij waaide om en brandde grotendeels af. De ijzeren roeden, ofwel de lange balken van de wieken waaraan het hekwerk zit, zijn ondertussen een zeldzaamheid in Nederland. De moleneigenaar wil ze graag laten restaureren en is momenteel druk in de weer met het maken van een restauratieplan. Want vakwerk kost veel geld.

alle foto's zijn van fotograaf Merlin Daeleman, behalve de foto van De  Kilsdonkse molen, Heeswijk-Dinther die is genomen door fotograaf Melchert Meijer zu Schlochtern