Elke maand stelt het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum te Oudenbosch een bijzonder object in de schijnwerpers. Deze maand: Magische voorwerpen van de Bunyoro uit Uganda, begin 20e eeuw.

De Witte Paters brachten zo’n eeuw geleden uit het toenmalige Brits Protectoraat Uganda (Oost-Afrika) een aantal voorwerpen mee die je – als je niet beter wist – zou bestempelen als ‘afval’. In de juiste handen waren ze echter voorwerpen met macht. Het betreft magische rituele objecten van onbestemde samenstelling.

Boze Geesten hebben een dominerende invloed op het leven van de primitieve Afrikanen. Hij neemt aan, dat de natuur met geesten bevolkt is, die de mens in het ongeluk kunnen storten. Het bestaan van geesten, die hem goeds wensen, schijnt niet te worden aangenomen.

Medicijnmannen maken hiervan handig gebruik. Met duistere rituelen stellen ze amuletten samen met een smerige inhoud. De naam van zulke amuletten is Borfimah of bole-fimah, dat ‘medicijnbuidel’ betekent. ‘Vreeswekkende materie’ als luipaardklauwen, mensenbeenderen, menselijk vet en bloed, stukjes vlees, insecten, nagels, haar, schorpioenschilden enz. wordt verpakt in een leren buideltje, meestal van antilopenhuid, soms ook kalebasschaal. Meestal is de inhoud niet na te gaan, omdat openmaken tegelijkertijd vernietiging van het object betekent.

De inhoud zowel als de ‘voeding’ van de amulet bepaalden de kracht ervan, en voeding is zoiets als bloed en niervet dat erop werd gesmeerd, vaak na een ritueel offer.

Eén van de voorwerpen is een medicijnbundeltje van de Bunyoro (wie weet zit er een tabletje in.) Een ander amulet is gebonden op een munt uit 1912 uit het engelse Uganda. King George had blijkbaar een machtige uitstraling. 

Het ‘katoenen propje’ – het oogt als uit de vuilnisbak van een ziekenhuis – is in zo’n slechte staat dat door de opening onder meer stekels van een stekelvarken zijn te zien. Dat valt dus nog mee, althans…. onbekend is nog wat de rest van de inhoud betreft.

Maar verschilde het geloof van de inboorling veel met de waanideeën van de westerse wereld, waar zwarte katten, tegen muren staande ladders en vrijdagen die op de dertiende van de maand vallen bijzondere invloed schijnen te hebben? Hoevelen hechten waarde aan de dagelijkse horoscoopberichten in de krant of hebben een gelukspoppetje aan de sleutelbos?

De geschetste rituelen en amuletten ogen misschien uit een voorbij tijd, feit is dat nog er steeds waarde aan wordt gehecht. Zo stijgt bijvoorbeeld in het huidige Uganda het aantal kinderoffers wanneer de verkiezingen naderen. Aan bloed, geslachtsdelen en ingewanden worden bepaalde kracht toegekend. Beschaving blijkt maar een dun laagje….. 

Deze bijzondere objecten staan de hele maand januari centraal. Meer erover staat in het nieuwe museumblad, te verkrijgen bij de balie. Kom kijken in het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum en ontdek nog véél meer.