Page 661 - Dagboek van een schrijver

Lezers over mijn boeken

Augustus 2022

Albert Hagenaars wist me dit te melden:

‘OUDE EN NIEUWE SCHADUWEN

Zodra Sonn me verzocht om mijn mening te geven over één van z’n boeken, wist ik dat ik In de schaduw van de waarheid zou moeten kiezen. Ik heb
die uitgave met meer belangstelling gelezen dan z’n andere titels, niet zozeer omwille van de stijl of literaire techniek, nee simpelweg vanwege de
inhoud. Hij beschrijft er namelijk de ervaringen in van een jongen, Jaap, die gedwongen in nazi-Duitsland belandt en na allerlei belevenissen, ook in
Frankrijk en Polen, als man thuiskomt. Dit hoofdpersonage is deels gebaseerd op zijn vader.

Regelmatig deden passages me denken aan wat m’n eigen pa vertelde over wat ook hij als dwangarbeider tussen 1943 en 1945, in plaatsen als
Untertürkheim, Zuffenhausen en Fellbach, meemaakte: over de honger en ziektes, over de luizen en steeds dreigende mishandelingen, over de
herhaalde bombardementen met veel slachtoffers op het fabriekscomplex van Daimler-Benz waar hij werkte, en over de trage terugkeer naar Nederland,
met lotgenoten in een gestolen vrachtwagen die om de haverklap met hout moest worden gestookt.

Net als de Jaap van In de schaduw van de waarheid kwam m’n pa in contact met “zowel slechte als goede Duitsers”, iets wat hij me telkens voorhield
toen ik al vroeg boeken over de Tweede Wereldoorlog las, en dus ook over het Oostfront en de vernietigingskampen. Zijn uitleg over Duitsers die hem
hadden geholpen toen hij zwaar in de problemen zat, compenseerden de algemene afkeer van ‘de buurlanders’ die een puber door dergelijke
confronterende lectuur al gemakkelijk ontwikkelt.

Sonn zorgt in z’n vertelling, die hij overigens nadrukkelijk fictie noemt, voor variatie en vaart en, nog belangrijker, inzicht in de menselijke psyche,
waarbij hij de conventies tussen vriend en vijand weet te doorbreken. Waar hij een roman voor iedereen maakte, stelde ikzelf een uitgebreid verslag
samen van wat m’n pa, vooral in zijn laatste levensjaar, aan herinneringen uit die beladen tijd mee kon geven. Het is op zijn verzoek alleen voor
familie en oude Nederlandse en Duitse vrienden bestemd.

Ik juich het toe dat Sonn een zo groot mogelijk publiek wil bereiken en dat er mede dankzij zijn onvermoeibare streven al een Duitse vertaling bestaat
én een Engelse in de maak is. Hoe meer mensen leren van het grootste drama van de 20e eeuw, hoe beter dezelfde fouten kunnen worden vermeden.
Maar, laten we wel wezen, dit is mede gezien alle huidige, onoplosbaar lijkende conflicten in de wereld natuurlijk deels wishful thinking. Tóch
benadrukt juist deze somber stemmende conclusie het belang van boeken als In de schaduw van de waarheid!

661