‘APART, om een mensje door te snijden’  

Het is geen onderwerp dat iedereen aanspreekt. Toch bleven de genodigden lang kijken naar de expositie ‘Ademloos Bewonderd’ die vrijdagmiddag werd geopend in het Natuurhistorisch en Volkenkundig Museum te Oudenbosch. Talloze preparaten op sterk water wisten de gasten zo te boeien, dat de gereedstaande borreltafel lang onaangeroerd bleef.

Onlangs liet het museum de collectie ‘natte preparaten’ restaureren. Met de mogelijkheid om een honderdtal universitaire preparaten in bruikleen te nemen, wist het museum een bijzondere en spectaculaire expositie vorm te geven. Daarmee biedt het NVMO deze zomer een bijzondere thema-expositie.

Naast veertien menselijke embryo’s zijn ook ongeboren kalveren, hondjes, muizen en biggen te zien, tal van wonderlijk misvormde misgeboorten, siamezen en vreemdsoortige vergroeiingen, maar ook plantaardige objecten. Zeldzaam is de heuse cycloop in een grote ronde pot: een big met één centraal oog en twee snuiten. Samensteller is preparateur Niek Lieshout, die de expositie ook opende.

emotie

 “Ik benader het professioneel, maar toch is het anders om een mensje door te snijden dan een kikker”, antwoordde Niek Lieshout op de vraag wat het met je doet om een menselijke embryo te ontleden. Dezelfde vraag kunnen bezoekers van de thema-expositie zichzelf stellen. Wat doet het met je om een expositie als deze te zien?

Museumvoorzitter Marcel Deelen ging er in zijn openingstoespraak diep op in. 

“Zogenaamde ‘natte preparaten’ zijn geen amusement. Daarvoor zijn ze niet bedoeld. Het is de kunst van de preparateur om de organismen zo te presenteren dat ze begrip, verwondering en zelfs vertedering oproepen.”

Niek Lieshout is de man die voor het museum de natte collectie restaureerde. Hij is ook verantwoordelijk voor de collectie preparaten die deze zomer te zien zijn in  de natuurhistorische afdeling van het museum. En bijna geen van de objecten is wat het lijkt. De tentoonstelling vereist geduld en een scherpe blik. De bezoeker ziet bijzondere dingen, maar wordt gelijk gewaarschuwd niet te vluchtig te kijken. Wie die moeite neemt, wordt beloond met inderdaad een ademloze ervaring.

schoonheid

Grondlegger van de ‘natte techniek’ was Frederik Ruysch (1638-1731). Zijn enorme collectie werd aangekocht door tsaar Peter de Grote en is nog steeds te zien in Sint Petersburg. Eeuwenlang was ieder het erover eens, dat één van Ruysch’ belangrijkste verdiensten juist bestond in het acceptabel maken van de anatomie. Tot ver in de negentiende eeuw was hij beroemd om de schoonheid van zijn preparaten, die in plaats van walging of schrik juist alom bewondering en vertedering hadden opgeroepen.

In de collectie van Lieshout is een object dat ook die lijn volgt. Het betreft een menselijk embryo, vastgehouden door een handje. Het is het armpje van een resusaap. Dit symboliseert hoe de aap, die hele nare proeven moet ondergaan bij het onderzoek naar geneesmiddelen, door zijn rol het leven draagt van – in dit geval – een ongeboren kindje. 

opdrinken

Deelen ontkrachtte in zijn toespraak de anekdote dat de collectie van Ruysch indertijd Sint Petersburg in gehavende staat bereikte, omdat matrozen de alcohol uit de potten opdronken. Het idee sprak hem toch aan en hij schonk twee borrels in met twee olijven, als ‘objecten op sterk water’, om daarmee met Niek Lieshout te proosten op het succes van de tentoonstelling.

De expositie is te zien tot en met september tijdens de openingstijden van het museum (of op afspraak voor groepsbezoeken).

“Een wonderlijke expositie van een honderdtal adembenemende preparaten op sterk water.”