‘Marokkanen verdedigden Brabant tegen de Duitsers’

Stel je voor: je werkt voor de gemeente en hebt opdracht een boom te rooien.

Nu krijg je die wel vaker en meestal verloopt dat zonder verrassingen. Tot die ene dag in 2004, dan vind je op 80 centimeter diepte een schaal, een klein kruikje en twee kleine bekertjes. Alles van terracotta, lijkend op het servies dat je bij Xenos kunt kopen. Het overkomt Ad van Esch, van de gemeentelijke plantsoenendienst in Moergestel. Hij weet dat hij iets bijzonders heeft gevonden. Maar wat precies?

Is het Romeins, komt het van de Brabantse kruisvaarders in de Middeleeuwen, of stamt het uit de Tweede Wereldoorlog? Die vraag legde het project ‘Onder onze voeten’ afgelopen weken voor aan het Brabantse publiek. Zondag 20 december, tijdens een manifestatie in het Breda’s museum, kwam het antwoord: het is Marokkaans aardewerk, rond 11 mei 1940 achtergelaten in Moergestel. Maar hoe kwam het daar? En wat betekent dat? Ook daarop geeft Onder onze voeten graag het antwoord.

Verleden laten zien

Onder onze voeten is een van de projecten van Schatten van Brabant, een cultureel programma van de provincie Noord-Brabant. Met dit programma wil de provincie de betekenis van het verleden voor het heden zichtbaar maken. Gedeputeerde Brigite van Haaften: “Het gaat erom dat we het verleden kunnen laten zien. Door het verhaal dat erbij hoort te vertellen, maken we dat het verleden ook van ons is en dat we het samen vasthouden.”

Het verhaal achter het Marokkaanse aardewerk is een uitstekend voorbeeld van hoe verleden en heden soms samenkomen. Archeoloog Godfried Scheijvens, die sinds 2002 het Meldpunt Archeologische Bodemvondsten van de provincie bemant, legt dit vol enthousiasme uit. “Ik kreeg van de gemeente Oisterwijk, de werkgever van Van Esch, te horen over het aardewerk, dat intussen was ondergebracht bij de Heemkundekring De Kleine Meierij in Moergestel. We hadden geen idee wat het was! Pas toen ik het aan een Marokkaanse collega liet zien, zie hij dat zijn moeder dat soort aardewerk had.”

Fel gevochten

Het blijkt te gaan om verkleinde vormen van el kasria, een schaal voor couscous, een kruikje voor koude dranken (el barrada) en twee bekertjes voor lang houdbare boter, el khabia genaamd. Zoekwerk van Scheijvens levert een goede verklaring voor zowel de kleine vormen als de vindplaats. “In Moergestel is rond 11 mei 1940 fel gevochten tegen de Duitsers door Franse troepen onder leiding van generaal Giraud. Die verdiende zijn sporen eerder in Noord-Afrika en hij nam waarschijnlijk enkele eenheden uit dat gebied mee naar Brabant. Die namen het aardewerk mee, dat dankzij de afmetingen goed mee te dragen was.”

En daarmee komt tegelijkertijd het besef van de rol van Marokkaanse soldaten in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Een aantal jaar geleden verstoorden Marokkaanse jongeren oorlogsherdenkingen, terwijl tegelijkertijd duidelijk werd dat hun voorouders ook hadden meegevochten. Toen verscheen er een artikel in HP/De Tijd dat het met dat laatste wel meeviel. Toch staat vast dat in 1940 en 1944 Marokkanen in Zeeland zijn geweest en dankzij het aardewerk weten we ook dat ze in het begin van de oorlog in Brabant waren en dat ze ons hebben verdedigd tegen de Duitse Wehrmacht. Het is een groot verhaal achter een paar kleine potjes.”

“Het zijn deze verhalen die uitmonden in betrokkenheid en eerbied voor de nalatenschap van de vroegere bewoners voor Brabant”, vult Van Haaften aan. “En dat is één van de dingen waar het om draait binnen het provinciale cultuurbeleid: Brabanders laten ontdekken dat zij meer met het verleden hebben dan zij vaak denken.”

Voor meer informatie over het Marokkaans aardewerk of over Onder onze voeten: kijk op www.onderonzevoeten.nl